Waarom wil Poetin graag dat westerse bedrijven in roebels betalen?
Dat is nog best ingewikkeld. Duidelijk is in elk geval wat hij ermee wil bereiken. Door het afrekenen in roebels stijgt de vraag naar de Russische munt, waardoor de vrije val wordt gestuit waarin de munt de afgelopen maanden terecht was gekomen. Daardoor wordt het voor Russen weer minder duur om buitenlandse producten te kopen.
De constructie zelf is vreemd. Gazprom krijgt namelijk dagelijks ongeveer een miljard euro binnen voor het gas dat het verkoopt aan EU-landen. Gazprom zou met dat geld ook zelf roebels kunnen inkopen, zou je zeggen. Maar door de sancties tegen Rusland lukt dat blijkbaar niet. Poetin wil die sancties dus feitelijk omzeilen door Europese bedrijven direct in roebels te laten betalen. Of, zoals donderdag later op de dag duidelijk werd, met een vreemde balletje-balletjeconstructie via de Gazprombank in Luxemburg.
Hoe serieus neemt de markt het ‘roebelbesluit’?
Het Nederlandse gashandelshuis Gasterra zegt vast te houden aan de afspraken die zijn gemaakt over betalingen in euro’s. Ook Eneco, dat een contract heeft met Gazpromdochter Wingas, laat weten ervan uit te gaan dat het de rekening in euro’s kan blijven voldoen. Ook Vattenfall liet donderdag weten dat het gewoon in euro’s blijft betalen.
Schieten de gasprijzen nu weer omhoog?
De prijs op de belangrijke Nederlandse TTF-gasmarkt steeg, maar niet spectaculair. Kort na Poetins aankondiging schoot de gasprijs van ongeveer 110 euro per megawattuur naar bijna 130. Later zakte hij weer naar 121 euro. Daarmee blijft hij ver onder het niveau van 217 euro van een maand geleden. De markt verwacht kennelijk dat het decreet er niet op zal uitdraaien dat het gas meteen wordt afgesloten.
Toch houden regeringen er rekening mee dat de gaskraan vanuit Rusland mogelijk dichtgaat. Wat zou dat voor Nederland en Europa betekenen?
Als Rusland de kraan dichtdraait, gaat in Nederland en de rest van Europa niet direct het licht uit. De Nederlandse gasvoorraden zijn nu, aan het eind van de winter, voor ongeveer eenvijfde gevuld. Naast de voorraden heeft Nederland nog andere bronnen, zoals kleine velden in de Noordzee, vloeibaar lng dat via de Rotterdamse haven arriveert en aardgas dat via pijpleidingen uit Noorwegen komt.
Toch zou afsluiting van Russisch gas wel degelijk direct om actie vragen. Want in de Europese Unie is afgesproken dat op 1 oktober alle gasbergingen in Europa voor 90 procent gevuld moet zijn, om de komende winter probleemloos door te komen. Dat is al een uitdaging mét Russisch gas. Als het Kremlin de kraan dichtdraait, wordt het vullen helemaal een lastige taak.
Andere Europese landen anticiperen daar al op. Zo gaf Duitsland woensdag een ‘gasalarm’ af, wat erop neerkomt dat consumenten en bedrijven zuiniger moeten zijn met gas. De achterliggende gedachte is dan dat al het gas dat nu niet gebruikt wordt de komende winter goed van pas komt.
Heeft Nederland ook zo’n alarmeringsplan?
Ja. Elke EU-lidstaat is verplicht een plan te hebben voor situaties waarin de energietoevoer stopt. Ook Nederland heeft een (nood)plan om gas te besparen.
De eerste stap is een voorlichtingscampagne die zaterdag begint. Die moet consumenten en bedrijven ertoe uitnodigen zuinig om te gaan met gas en elektriciteit. Besparen is in de zomer iets minder effectief dan in de winter, omdat consumenten de komende maanden relatief weinig energie gebruiken om hun huis te verwarmen. Maar ook minder douchen en een spaarzaam gebruik van energieverslindende apparaten hebben effect. Een volgende fase in het noodplan zou zijn dat bepaalde bedrijven op last van de overheid minder of geen energie meer mogen gebruiken.
Hoe werkt het noodplan als bedrijven minder gas krijgen?
Dat is nog niet helemaal duidelijk. Het ministerie van Economische Zaken heeft de afgelopen maanden geïnventariseerd hoe zo’n afschakeling van bedrijven in de praktijk zou moeten verlopen. De zestig grootste energieverbruikers zijn ondervraagd over de mogelijke consequenties. Die gegevens zijn niet openbaar, omdat het bedrijfsgevoelige informatie is.
Sommige bedrijven hebben er de afgelopen maanden wel enige toelichting op gegeven. Daaruit blijkt dat afsluiten simpeler klinkt dan het is. Neem de papierfabriek Sappi uit Maastricht. Het stilleggen van de productie zou uiteraard vervelend zijn voor alle afnemers van dat papier. Maar een onbedoeld neveneffect zou zijn dat de bewoners van de naastgelegen wijk straks wellicht in de kou zitten: met de restwarmte uit de fabriek worden hun huizen verwarmd.
Ook zijn er industrieën waarvoor een onmiddellijke sluiting desastreus is. Zo zou het onherstelbare schade aanrichten als de ovens van glas- of staalfabrieken uitgaan. Een goed afschakelplan moet met al dit soort overwegingen rekening houden.
Poetins decreet over roebels voor gas: de gevolgen voor Nederland en Europa - Volkskrant
Read More