Bijna 2,5 miljoen mensen (17 procent van de Nederlanders) van 15 jaar en ouder werden in 2021 het slachtoffer van internetoplichting zoals aankoopfraude, hacken, phishing en cyberpesten. Twee jaar geleden was dat dertien procent. „Er waren vorig jaar evenveel slachtoffers van een online delict als van een traditioneel delict”, vertelt Maarten Bloem van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Voor het onderzoek hebben 173.000 mensen een enquête ingevuld.
Sinds 2017 is er op het gebied van cybercrime sprake van een stijgende tendens. „In de meeste gevallen gaat het om aankoopfraude, dat wil zeggen dat online gekochte producten of diensten niet werden geleverd, terwijl ze wel betaald waren”, zegt Bloem. Net als bij traditionele criminaliteit is het beeld dat jongeren vaker slachtoffer van cybercrime zijn dan ouderen.
Slachtoffer
Tussen 2012 en 2021 is het aantal vijftienplussers dat slachtoffer werd van traditionele criminaliteit met 43 procent gedaald. Met name diefstal en inbraken zijn het meest gedaald, evenals straatroven, overvallen, woninginbraken en zakkenrollerij. Het minst daalde het aantal geweldsdelicten, zoals bedreiging, mishandeling en seksuele delicten.
In Amsterdam en Rotterdam werden de meeste misdrijven geregistreerd. Zo werden er in Amsterdam 43.000 gevallen van diefstal en inbraak, geweld of vernieling vorig jaar geregistreerd. Dat zijn er 49 per duizend Amsterdammers. Op Rotterdams grondgebied was het aandeel misdrijven 45 per duizend inwoners. In totaal werden daar ruim 29.000 misdrijven geregistreerd. Het gemiddelde in Nederland ligt op 25 geregistreerde misdrijven per duizend inwoners. De gemeenten Tubbergen, Dalfsen en Dinkelland kenden met vijf per duizend inwoners het kleinste aantal.
Nederlanders voelen zich steeds veiliger, blijkt uit de Veiligheidsmonitor. Waar in 2012 nog 37 procent aangaf zich in het algemeen weleens onveilig te voelen, lag dat aantal in 2021 op 33 procent. Jongeren voelen zich vaker onveiliger dan ouderen. Veertien procent van de Nederlanders voelt zich weleens onveilig in de eigen buurt. Toch waarderen de Nederlanders de veiligheid in hun buurt met een gemiddeld rapportcijfers van 7,5. Opmerkelijk is dat acht procent ’s avonds de deur niet meer opendoet omdat ze dat niet veilig vinden.
In de rij voor de geldautomaat in St. Petersburg op zondag.Beeld REUTERS
Eerder kondigden de Europese Unie en de Verenigde Staten al soortgelijke stappen aan. Swift, voluit Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, verzorgt de beveiligde uitwisseling van berichten voor betaalopdrachten en andere soorten transacties tussen meer dan 11 duizend financiële instellingen wereldwijd. Dit maakt snel internationaal financieel verkeer mogelijk, met dagelijks miljoenen berichten tussen banken.
Door bepaalde Russische banken uit te sluiten, verliezen die volgens de EU de toegang tot het mondiale financiële systeem. Het doel is om ze zodanig af te knijpen dat de oorlogskas van Poetin wordt geblokkeerd. Eerder klonk de roep om alle Russische banken uit te sluiten. Maar dat brengt ook grotere schade voor de Europese economie met zich mee, al is het maar doordat exporteurs aan Rusland betalingen mislopen en het moeilijker wordt voor gas te betalen. Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, staat achter de nieuwe financiële sancties tegen Rusland waarmee de EU zaterdag kwam. ‘Mijn gedachten gaan uit naar de Oekraïners die lijden onder deze afschuwelijke oorlog’, meldde de centralebankpresident zondag in een tweet.
Vrees voor ‘bank run’ in Rusland, koersval roebel voorspeld
De Russische centrale bank heeft zondag opgeroepen tot kalmte om een ‘bank run’ te voorkomen, waarbij burgers massaal contant geld gaan opnemen bij hun bank. De Bank of Russia verzekerde dat het voldoende voorraden en middelen heeft om de financiële stabiliteit te garanderen en de operationele voortgang van het financiële systeem te verzekeren.
Die mededeling komt nadat de EU, de VS, het Verenigd Koninkrijk en Canada aankondigden dat bezittingen van de Russische centrale bank bevroren zullen worden, naast het weren van bepaalde Russische banken uit Swift. Het bevriezen van de reserves moet voorkomen dat bezittingen verkocht kunnen worden voor het steunen van Russische banken en bedrijven. Dat moet Poetins financiering van de oorlog in Oekraïne treffen en van Rusland een ‘mondiale financiële paria’ maken.
Vrijdag werd levering aan geldautomaten in Rusland al opgevoerd, meldde de BBC, nadat de vraag naar cash het hoogste punt in bijna twee jaar bereikte. De Russische centrale bank heeft 630 miljard dollar (559 miljard euro) aan reserves. Volgens analisten kunnen de nieuwe sancties serieuze schade toebrengen aan de Russische economie en het bankensysteem. Maar de Bank of Russia hield zondag vol dat het bankensysteem stabiel is en voldoende kapitaal heeft om soepel te functioneren in welke situatie dan ook. ‘Het geld van klanten is veilig en beschikbaar op elk gewenst moment.’
De afgelopen week stonden er al rijen bij een Sberbank-kantoor in Praag, een van de banken die genoemd wordt rond de sancties. Sberbank – in handen van de Russische staat – sloot daarop tijdelijk de kantoren in Tsjechië vanwege ‘de veiligheid van het personeel’.
Nederland kijkt naar nieuwe wapensteun voor Oekraïne
Oekraïne heeft recent opnieuw een verzoek om wapenhulp aan Nederland gedaan en er wordt gekeken of hieraan kan worden voldaan, zei generaal Onno Eichelsheim, de hoogste militair van ons land, zondag in het tv-programma Buitenhof. Volgens de Commandant der Strijdkrachten zullen bondgenoten nu ‘een continue stroom’ aan wapens, goederen en munitie gaan leveren aan het land dat door Rusland is aangevallen. De spullen worden naar een buurland van Oekraïne gevlogen en daarvandaan met vrachtwagens naar Oekraïne gebracht, aldus Eichelsheim.
Het ministerie van Defensie twitterde zondag dat 200 Stinger luchtdoelraketten en 50 Panzerfaüst 3-antitankwapens (plus 400 raketten) al onderweg zijn. Deze vrij eenvoudig te bedienen wapens zijn volgens Eichelsheim ‘juist in deze fase van de strijd heel erg nodig’.
Eerder zijn er al scherpschuttersgeweren, radarapparatuur, helmen en scherfvesten door Nederland aan de Oekraïense regering van president Volodymyr Zelenski toegezegd. Er zal alles aan gedaan worden om Oekraïne te blijven steunen, zei de hoogste militair.
Gazprom: toevoer gas via Oekraïne verloopt normaal
De toevoer van Russisch aardgas naar Europa via Oekraïne verloopt als gewoonlijk, meldt het Russische staatsconcern Gazprom. Volgens de aardgasproducent zijn er geen verstoringen, ondanks berichten dat militairen in de nacht van zaterdag op zondag een gaspijplijn bij Charkov hebben laten ontploffen. Op basis van de druk in pijpleidingen maakt ook de Oekraïense beheerder van het netwerk voor gastransport op dat de toevoer van de brandstof als vanouds werkt. Maar het is door de gevechten wel lastig te zien of er plaatselijk schade is.
Starlink-satellieten Elon Musk actief in Oekraïne
Elon Musk heeft op Twitter gemeld dat de internetdienst van zijn Starlink-satellieten nu actief is in Oekraïne. De mededeling van de techmiljardair volgde op een bericht van de Oekraïense minister van digitale zaken dat terwijl Musk probeert Mars te koloniseren, de Russen proberen Oekraïne te bezetten. De minister riep de techbaas op om Oekraïne van Starlink te voorzien, waaraan Musk naar eigen zeggen dus heeft voldaan. Starlink is een op satellieten gebaseerd internetsysteem, waaraan Musks SpaceX al jaren werkt voor gebieden in de wereld met weinig toegang. Het prijst zichzelf aan als ‘ideaal’ voor gebieden waar internet onbetrouwbaar of ontoegankelijk is.
Het aantal jongeren onder de 27 jaar dat een bijstandsuitkering had is afgelopen jaar met drieduizend gedaald. Dat betekende een daling van 8 procent. Ook bij andere leeftijdsgroepen nam het aantal bijstandsontvangers af, maar wel minder snel. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Zo slonk het aantal ontvangers tussen de 27 en 45 jaar met 5 procent en was er bij mensen tussen de 45 jaar en de AOW-gerechtigde leeftijd een afname van slechts 2 procent.
In totaal waren er begin dit jaar 414.000 bijstandsontvangers. Dat zijn er veertienduizend minder dan het jaar ervoor, wat neerkomt op een daling van 3 procent.
Daarmee zet de afname van het aantal bijstandsgerechtigden verder door. Tussen 2016 en 2019 nam het aantal bijstandsontvangers al af met in totaal zo'n 50.000.
Daar kwam vorig jaar kortstondig een einde aan, door een stijging van dertienduizend. Vermoedelijk speelde de coronacrisis daar een rol in. Afgelopen jaar kwam er dus weer een omslag, met een afname van veertienduizend.
"Zonder geld geen oorlogsmachinerie". Dat ziet minister Kaag van Financiën als het belangrijkste doel van het pakket om de Russische financiën aan te pakken. De EU, de Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Koninkrijk werden het er gisteren over eens om een aantal Russische banken uit het internationale betalingssysteem Swift te zetten en de tegoeden van de Russische centrale bank te bevriezen.
Kaag denkt dat de Russen het misschien nog een tijdje kunnen volhouden. "Maar alles wat je kunt doen om het af te remmen of onmogelijk te maken, moet je nu doen", zegt ze.
Het afsluiten van Russische banken van Swift beschouwt de minister van Financiën als een belangrijke stap om het de Russen "moeilijk zo niet onmogelijk te maken om zich in het betalingsverkeer te bewegen". Het kabinet hoopt dat de EU het uiteindelijk eens zal worden over het loskoppelen van alle Russische banken van Swift.
Collectief welvaartsverlies
Volgens Kaag is het onvermijdelijk dat ook de economie van Nederland en andere Europese landen door de sancties of door eventuele Russische tegenmaatregelen zal worden getroffen. Maar ze denkt "dat de Nederlanders en de rest van Europa echt wel voelen dat het hier om iets veel groters gaat: vrede, veiligheid en democratie."
Ze spreekt van "collectief welvaartsverlies". Het kabinet wil wel kijken hoe dat kan worden "afgedempt, zeker voor de mensen die nu al niet kunnen rondkomen". Maar het heeft daar nu nog geen concrete maatregelen voor in petto.
Grootschalige investeringen
Door de ontwikkelingen in Oekraïne laait ook in Nederland de discussie weer op of de defensiebegroting niet fors moet worden verhoogd. In het coalitieakkoord is afgesproken dat er blijvend 3 miljard euro extra naar defensie gaat.
De Duitse bondskanselier Scholz maakte vandaag zelfs bekend dat hij 100 miljard euro extra wil uittrekken om het leger te moderniseren. Op de vraag of ook in Nederland meer nodig is, antwoordt Kaag dat de coalitie al "grootschalig" investeert in defensie.
Maar ze zegt ook dat het een hele belangrijke discussie is: "Dit is een kantelpunt in de Europese geschiedenis. Op het moment dat het ertoe doet, moeten we kunnen optreden en dat vraagt grootschalige investeringen. Veiligheid kent geen prijs voor de democratische rechtsorde."
Morgen debatteert de Tweede Kamer over de ontwikkelingen in Oekraïne.
Luchtvaartmaatschappij KLM ziet zich door sancties tegen Rusland gedwongen om ook vluchten naar bestemmingen buiten dat land te schrappen. Tot en met donderdag gaan vluchten naar bestemmingen in Zuid-Korea, Japan en China niet door, omdat ze door het Russisch luchtruim gaan.
KLM liet zaterdag twee vluchten naar Moskou en Sint-Petersburg omkeren. Het is wegens sancties van de Europese Unie niet toegestaan reserveonderdelen voor vliegtuigen naar Rusland te vervoeren, ook niet voor eigen gebruik. Daardoor kan KLM de veiligheid van de vluchten naar Rusland of door het Russische luchtruim niet meer garanderen.
De luchtvaartmaatschappij moet nog uitzoeken hoe de vluchten die normaal over Rusland gaan, kunnen worden omgeleid. Mogelijk dat die vliegtuigen voortaan via het Midden-Oosten naar de Aziatische bestemmingen vliegen.
Nederland sloot net als veel andere Europese landen zondag het luchtruim voor Russische vliegtuigen. Schiphol meldt dat zondag een vlucht met een vrachtvliegtuig van Rusland naar de grootste Nederlandse luchthaven is geannuleerd.
Normaal gesproken gaan tussen Schiphol en Russische bestemmingen zo'n 28 vluchten per week, laat een woordvoerder weten. Ze heeft nog geen signalen dat door de sluiting van het luchtruim op de luchthaven gestrande reizigers staan.
Het is de vijfde dag op rij dat er sprake is van een daling. Zaterdag was de daling wel sterker. Toen lagen er 115 minder coronapatiënten in het ziekenhuis ten opzichte van vrijdag.
Op de ic’s liggen zondag, net als zaterdag, 169 mensen die Covid-19 onder de leden hebben. Op de verpleegafdelingen liggen 1190 coronapatiënten, tegenover 1229 een dag eerder.
Op de intensive cares werden 12 nieuwe coronapatiënten opgenomen, op de verpleegafdelingen 87.
Oorzaak
Een deel van de opgenomen patiënten dat positief is getest op het coronavirus is in de eerste plaats vanwege een andere oorzaak opgenomen. Dat kunnen bijvoorbeeld mensen zijn die in het ziekenhuis komen voor hun hart of met buikklachten. Na het doen van een coronatest blijkt dat ze toevallig positief zijn. Het LCPS maakt geen onderscheid in de dagelijkse ziekenhuiscijfers tussen patiënten die mét of dóór corona zijn opgenomen.
Aantal coronabesmettingen flink lager
Het aantal geregistreerde coronabesmettingen is het afgelopen etmaal flink gedaald. Tussen zaterdagochtend en zondagochtend zijn 27.438 nieuwe coronagevallen gemeld bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat zijn er minder dan het voorgaande etmaal, toen er na correctie 32.919 nieuwe besmettingen werden vastgesteld.
In de afgelopen zeven dagen registreerde het RIVM 250.993 positieve testuitslagen. Dat komt neer op gemiddeld 35.856 nieuwe gevallen per dag. Dat is beduidend lager dan de week ervoor, toen er gemiddeld nog 49.655 positieve gevallen per dag waren.
Het afgelopen etmaal werden de meeste nieuwe besmettingen in Amsterdam vastgesteld, namelijk 1273 gevallen. In Utrecht werden 938 gevallen geregistreerd. In Groningen 685 en in Den Haag waren er 593 nieuwe gevallen. Rotterdam maakt de top 5 compleet met 555 nieuw ontdekte besmettingen.
Het RIVM meldt zondag drie nieuwe sterfgevallen. Dat betekent niet dat deze mensen daadwerkelijk afgelopen etmaal zijn overleden, want het duurt soms even voor een overlijden door Covid-19 aan het RIVM is doorgegeven. Zaterdag registreerde het instituut zes mensen die aan de gevolgen van een coronabesmetting zijn overleden.
Volgens Volt wilde het bureau dat de meldingen onderzoekt ook met Gündogan praten, zodat zij haar kant van het verhaal kon vertellen, maar heeft ze meerdere keren laten weten hier niet op in te gaan. "We zijn geschrokken van deze meldingen en dat Nilüfer heeft aangegeven niet mee te willen werken. Dit gedrag tolereren wij niet in onze partij."
De partij noemt het "verschrikkelijk dat dat er grensoverschrijdend gedrag binnen Volt heeft kunnen plaatsvinden en dat de betrokken personen zich niet veilig hebben gevoeld om zich eerder op deze schaal uit te spreken".
'Geen onoorbaar gedrag'
Gündogan bestrijdt dat ze onoorbaar gedrag heeft vertoond. Volgens het Kamerlid is haar nog steeds niet verteld wat de meldingen zijn. Gündogan voegt eraan toe dat ze geen fatsoenlijke kans heeft gehad om te reageren. "In plaats van de rechter die over mij mag oordelen heeft Volt zelf rechter gespeeld en over mij geoordeeld. Dit past niet in een rechtsstaat."
Het Kamerlid zegt ook dat het "bezijden de waarheid is" dat ze niet aan het onderzoek wilde meewerken. Volgens haar is het onderzoeksbureau niet onafhankelijk en wil ze alleen meedoen aan een "werkelijk onafhankelijk" onderzoek.
Naast de aangifte voor smaad en laster had Gündogan eerder al een kort geding tegen Volt aangespannen, om haar schorsing aan te vechten. Dat dient dinsdag. Ze wil nu geen verdere inhoudelijke mededelingen doen. Ze zegt wel dat ze nog alle vertrouwen heeft in de leden van Volt. "Ik zal mij daarom blijven inzetten voor mijn leden en voor hen die op mij hebben gestemd."
Tekortgeschoten
Volgens de verklaring van Volt is de partijleiding zelf ook tekortgeschoten. Dassen, Muller en De Leeuw bieden daarvoor hun excuses aan de betrokkenen aan. Ze willen situaties als deze in de toekomst voorkomen en gaan daarom de manier waarop ze kandidaten screenen tegen het licht houden. Ook moet duidelijker worden waar mensen met klachten terechtkunnen.
Gündogan zei al eerder dat ze hoe dan ook Kamerlid zou blijven. Als ze dat inderdaad doet, komt het totaal aantal fracties in de Kamer op twintig. Kamerleden worden op persoonlijke titel gekozen en ook als ze hun fractie worden uitgezet kunnen ze hun zetel houden.
Vliegtuigen en passagiers zouden daardoor kunnen stranden. „We kunnen niet meer garanderen dat de vluchten naar en over Rusland veilig terug kunnen keren”, zo stelt KLM zaterdagavond. De luchtvaartmaatschappij vernam pas zaterdag van een boycot op de levering van vliegtuigonderdelen naar Rusland, terwijl twee vluchten al onderweg waren naar Moskou en Sint-Petersburg. Deze vluchten moesten halsoverkop uitwijken naar Estland.
Zaterdagavond besloot KLM na verontwaardiging op sociale media ook te stoppen met de commerciële samenwerking met het Russische Aeroflot, onderdeel van het samenwerkingsverband Skyteam, waar ook Air France en het Amerikaanse Delta, tevens aandeelhouder van Air France KLM, in zitten. Delta besloot vrijdag al geen kaartjes meer te verkopen voor Aeroflotvluchten in diens boekingssysteem. Bij KLM is de zogeheten ’codeshare’ er nu ook afgehaald voor nieuwe boekingen, aldus een zegsvrouw.
Het enorme Russische luchtruim is belangrijk voor KLM vanwege de routes naar Azië. Door de beslissing moet de luchtvaartmaatschappij omvliegen via bijvoorbeeld het Midden-Oosten, dat kost uren meer aan reistijd en meer brandstof. Andere luchtvaartknooppunten zoals Parijs, Istanboel of het Midden-Oosten spinnen garen bij de beslissing van KLM. Voor Rusland betekent het overvliegen een enorme geldstroom, die nu stil komt te liggen. De EU besloot bij de sancties echter niet te kiezen voor het sluiten van het luchtruim, maar voor een boycot voor de levering van vliegtuigonderdelen aan Rusland.
Dit vindt niet iedereen genoeg. De Nederlandse coalitiepartijen willen ook nog een vluchtban voor Russiche luchtvaartmaatschappijen op Schiphol in verband met de inval in Oekraïne. De Russiche vrachtvlieger Airbridgecargo gaat tot nader orde door met vluchten op Schiphol, zo meldt een woordvoerder zaterdagavond. Zaterdag werd vier keer vracht opgepikt. Het Verenigd Koninkrijk, Tsjechië, Polen en Bulgarije weren al Russische luchtvaartmaatschappijen.
Op verzoek van de Europese Centrale Bank (ECB) hebben Europese banken aangegeven hoe groot hun belangen zijn in Rusland, en wat er dus op het spel staat en mogelijk verloren kan gaan. ING raamt dat risico op ongeveer 4,9 miljard euro, de Rabobank denkt enkele tientallen miljoenen. Alleen ABN Amro zegt dat er niks te verliezen valt.
Volgens de jongste cijfers van BIS, de Bank for International Settlements, hebben Nederlandse banken 1,5 miljard dollar uitstaan bij Russische ingezetenen. Voor Duitse en Franse banken zijn de claims flink meer, respectievelijk 7,4 miljard en 8,7 miljard dollar. Britse banken lopen met 13,6 miljard dollar het hoogste risico, de Amerikaanse banken daarentegen het minst, slechts 366 miljoen dollar. De financiële beteugeling van Rusland kost de VS zo bezien weinig geld.
Russen en Chinezen
De financiële afsluiting omzeilen is moeilijk, maar niet onmogelijk. Banken staan onder toezicht van centrale banken en via Swift zijn alle bewegingen te volgen, en vooral de Verenigde Staten zijn gebrand op een harde financiële lockdown. Met stiekem toch zaken doen met Rusland riskeren banken boetes en sancties van de VS.
Rusland en China zijn overigens al sinds 2015 bezig met een eigen alternatief Swift-systeem, de Russen uit voorzorg sinds de Krim-invasie en de Chinezen met het oog op financiële sancties voor schermutselingen rond Taiwan. Met het Russische SPFS-systeem wordt inmiddels 20 procent van de binnenlandse betalingen geregeld. Het netwerk beperkt zich nu tot landen als Belarus, Kazachstan, Turkije en Iran, plus enkele tientallen banken, waaronder banken in Duitsland en Zwitserland. Bij elkaar nog volstrekt ontoereikend om Swift te vervangen.
Rusland en China bekijken wel of de twee systemen op elkaar aangesloten kunnen worden, zodat bij internationale sancties de twee toch met elkaar kunnen blijven handelen, buiten het zicht van de VS. Sancties tegen Rusland bij een inval van de Oekraïne zouden de samenwerking van Russen en Chinezen zelfs kunnen bespoedigen, vermoedt Boonstra.
Tweede Kamerleden hebben vanwege het conflict in Oekraïne grote zorgen over de Nederlandse afhankelijkheid van Russisch gas. Een meerderheid roept het kabinet op om een plan op te stellen "om de komende jaren de afhankelijkheid van Rusland op energiegebied af te bouwen".
Ook vraagt de Kamer om een onderzoek dat duidelijk moet maken hoe afhankelijk Nederland voor zijn energie is van "onvrije landen".
Kamerleden zijn vanwege het conflict in Oekraïne bezorgd over de positie die Rusland heeft op energiegebied. Het land is de belangrijkste gasleverancier van de Europese Unie en de verhoudingen tussen Moskou en Brussel zijn erg gespannen.
"Een grote energieafhankelijkheid van landen als Rusland maakt ons enorm kwetsbaar", zei VVD'er Silvio Erkens. Veel partijen delen deze zorgen. Ook laat "de dreigende situatie in Oekraïne" zien dat het "cruciaal is om onafhankelijk te worden van olie en gas", aldus GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger.
De Tweede Kamer debatteerde woensdag met minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) over de plannen uit het coalitieakkoord. Het debat ging over allerlei thema's, zoals het klimaatfonds, groene industriepolitiek, de energieprijzen en de leveringszekerheid van gas. Heel concreet werd het nog niet, omdat Jetten de plannen komende maanden nog verder gaat uitwerken.
Gas uit Rusland. Dinsdag besloot de Duitse bondskanselier Olaf Scholz dat de Nord Stream 2 voorlopig niet in gebruik zal worden genomen.
Gas uit Rusland. Dinsdag besloot de Duitse bondskanselier Olaf Scholz dat de Nord Stream 2 voorlopig niet in gebruik zal worden genomen.
Foto: NU.nl
Zorgen over hoge energierekening alleen maar groter geworden
Een onderwerp waar vrijwel alle Kamerleden over begonnen was de hoge energierekening. Door de stijgende gasprijs en hoge inflatie worstelt het kabinet hier al sinds het najaar mee. De crisis in Oekraïne vergroot de zorgen.
Eind vorig jaar maakte het kabinet bekend dat alle huishoudens gemiddeld 400 euro compensatie zouden krijgen. Inmiddels is duidelijk dat veel gezinnen hier niet voldoende aan hebben.
De oppositie wil dat het kabinet de burgers gerichter gaat compenseren en hier vaart mee maakt. "Een agent, een verpleegkundige of leraar heeft niet even meer dan 1.000 euro op de plank liggen om hogere gasprijzen te betalen. De PvdA wil daarom dat de minister en het kabinet dit gaan fixen", zei Joris Thijssen.
Minister Jetten noemde het "begrijpelijk dat heel veel mensen ontzettende stress hebben van hun stijgende energierekening". Het kabinet verwacht over twee weken meer duidelijkheid te hebben over de ontwikkeling van de koopkracht en wil bij de voorjaarsnota (een moment dat de begroting kan worden aangepast) kijken of er meer moet gebeuren in de tegemoetkoming.
Ook zei Jetten de Kamer toe te onderzoeken of de extra winsten van energieproducenten meer belast kunnen worden om daarmee de huishoudens te steunen. Hij zei daarbij wel "dat dit op het eerste oog wel heel ingewikkeld lijkt".
Discussie over miljarden uit het klimaatfonds
"Je zou met die stijgende gasprijzen bijna vergeten dat we hier bij het klimaatdebat zitten", merkte Thijssen (PvdA) op tijdens het debat.
Hoewel het veel over de huidige energiecrisis ging, werd er ook gediscussieerd over de klimaatplannen van het kabinet. Een veel gehoorde term is 'groene industriepolitiek'. Dat betekent dat het kabinet de industrie gaat helpen om groener te worden, bijvoorbeeld door het omschakelen van fossiele brandstoffen, zoals olie en gas, naar waterstof en hernieuwbare energie.
Het kabinet heeft voor het behalen van de klimaatdoelen 35 miljard euro uitgetrokken. Renske Leijten (SP) vreest dat dit geld vooral uitgedeeld gaat worden aan bedrijven. Ook de Partij voor de Dieren is kritisch op het helpen van de industrie.
Volgens Henri Bontenbal (CDA) moet er ook gekeken worden naar het verdienvermogen van Nederland. "Ik denk dat het uiteindelijk helemaal niet zo sociaal is om een transitie in te zetten waarbij een deel van het bedrijfsleven zo hard geraakt wordt dat het vertrekt naar over de grens", zei hij.
Bovendien moet er vanuit het bedrijfsleven een prestatie tegenover staan, legde Raoul Boucke (D66) uit. Dit staat ook in het coalitieakkoord. "Het is schoon worden of sluiten. Ik begrijp dat dit onrust kan geven, want voor welke bedrijven is er dan geen plek meer in die schone economie? Ik vind dat het plan daar een duidelijk antwoord op moet formuleren", aldus het Kamerlid.
Minister Jetten gaat de komende maanden aan de slag met het verder uitwerken van de plannen, waaronder het opstellen van de maatwerkafspraken met de grote industrie. Naar verwachting komt de minister in mei met meer duidelijkheid.
Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, tijdens een debat in de Tweede Kamer over de klimaatplannen van de regering.
Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, tijdens een debat in de Tweede Kamer over de klimaatplannen van de regering.
Hier zou content moeten staan van bijv. Twitter, Facebook of Instagram
Om u deze content te kunnen laten zien, hebben wij uw toestemming nodig om cookies te plaatsen. Open uw cookie-instellingen om te kiezen welke cookies u wilt accepteren. Voor een optimale gebruikservaring van onze site selecteert u "Accepteer alles". U kunt ook alleen de sociale content aanzetten: vink hiervoor "Cookies accepteren van sociale media" aan.
Het was maart 2020, het virus greep om zich heen, toen het Outbreak Management Team met een opvallend advies kwam. Veel van het openbare leven kon beter dicht om het virus te remmen. Maar de scholen? Die konden open blijven. ‘Algehele schoolsluiting draagt minder bij aan beperking van circulatie van het virus’, schreef het OMT.
De zaak is een van de opmerkelijke geschiedenissen die de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) oprakelt in zijn vorige week verschenen evaluatierapport van de eerste coronagolf. De OVV beschrijft het met nauwelijks verhulde afkeuring. Er waren immers ook ‘experts’ die zich ‘roeren in de media’ en ‘kritische kanttekeningen plaatsen’ bij het OMT-standpunt, schrijft de raad. ‘Kinderen worden weliswaar niet zo ziek, maar kunnen het virus wél verspreiden, is de gedachte.’ Waarna het kabinet besloot de scholen toch te sluiten, ‘al heeft het OMT dat niet geadviseerd’.
Wat een stelletje wereldvreemde academici daar bij dat OMT, denk je al lezend in het rapport van Jeroen Dijsselbloem onwillekeurig. In plaats van de scholen te sluiten, wilde het RIVM eerst vervolgonderzoek. En toen dat eindelijk af was, had het ‘fundamentele gebreken’, lezen we. Zo liet het RIVM onvermeld dat het onderzoek plaatsvond tijdens de lockdown. Nogal wiedes dat kinderen dan weinig anderen besmetten.
Perplex
Raar. Ik volgde de zaak destijds intensief. Heb ik nou helemaal gemist dat het RIVM er zo’n potje van maakte? Zat de club van Jaap van Dissel ernaast, terwijl de échte experts via de media verhaal moesten halen? En, wat een beschuldiging, rommelde het RIVM met het kinderonderzoek?
Bladerend door de archieven kom ik tot een weinig geruststellende ontdekking. Ook de Onderzoeksraad voor de Veiligheid stelt de gang van zaken nogal selectief voor. Zo laat de raad een cruciaal stuk van de puzzel helemaal achterwege: de internationale vakliteratuur.
Twee weken vóór de Nederlandse schoolsluiting had de WHO een team experts naar China gestuurd, om zicht te krijgen op hoe het virus zich verspreidt. En een van de hoofdconclusies was dat er opvallend weinig kinderen besmet raken – en dat onzeker was in hoeverre ze het virus doorgeven. ‘De mensen die door het missieteam zijn geïnterviewd, konden zich geen geval herinneren waarin overdracht plaatsvond van een kind naar een volwassene’, noteerde de WHO-missie.
In vakblad The Lancetschreven artsen dat ze ‘perplex’ stonden over het lage aantal kindergevallen, en dat dit ‘belangrijke implicaties’ had voor de te nemen coronamaatregelen. ‘We hoeven de scholen niet te sluiten om het coronavirus te bestrijden’, kopte epidemioloog Jennifer Nuzzo in The New York Times. Zelf sprak ik destijds vaak met kinderarts en epidemioloog Patricia Bruijning, geen lid van het OMT. Ook die zei bij herhaling: bij griep of mazelen is de basisschool de motor, bij dit virus lijkt het anders te zitten. Maar op de een of andere manier is het Dijsselbloem allemaal ontgaan.
Internationale literatuur gevolgd
Er rammelt meer aan de versie die de OVV ons voorschotelt. Als ik het RIVM-kinderonderzoek erbij pak, staat daar wel degelijk met zoveel woorden: let op, dit zijn cijfers van tijdens de lockdown. Bovendien laat de raad onvermeld dat vervolgonderzoek opnieuw uitwees dat kinderen minder besmettelijk zijn. Later veranderde gaandeweg het beeld, onder meer doordat er besmettelijkere virusvarianten kwamen. Maar de Europese gezondheidsdienst ECDC stelt in een bespreking van het bewijs nog steeds: ‘Coronagevallen blijken bij jongere kinderen minder vaak tot nieuwe besmettingen te leiden.’
Zo gaat het OVV-rapport toch een beetje mee in de karikatuur: die kamergeleerden van het RIVM, die er een heel particuliere kijk op de werkelijkheid op nahielden, terwijl men het in het buitenland allemaal véél verstandiger deed. Zeker, het OMT besprak in zijn advies niet alle wetenschappelijke plussen en minnen. Dat hadden ze beter wel kunnen doen. Maar de experts volgden wel degelijk de internationale literatuur: wacht eens, corona verspreidt zich nu eens niet overwegend via de scholen, moeten we die dan wel sluiten?
Wie waren eigenlijk die ‘experts’ die in de media zo ‘kritisch’ waren over het OMT-advies? De voetnoot in het OVV-rapport die het moet vertellen, blijkt niet te kloppen. Dus zoek ik in de archieven wie er in dat cruciale weekeinde in de talkshows en in de kranten zo hartstochtelijk pleitten vóór een algehele schoolsluiting.
De Federatie van Medisch Specialisten, belast met de ziekenhuiszorg, wilde ‘het zekere voor het onzekere nemen’. Maar de grootste drukkwam vanhet onderwijsen de ouders zelf, die petities startten met namen als Sluitscholen.nu, en van de haast voltallige oppositie. Pikant detail: de politicus die vooropliep en een motie opstelde waardoor de scholen uiteindelijk sloten, was Dijsselbloems partijgenoot, Lodewijk Asscher.
In Bloemendaal en Blaricum kon je vorige maand alleen nog een huis kopen voor meer dan 1 miljoen euro. Het is nooit eerder gebeurd dat in een gemeente uitsluitend huizen te koop stonden voor zo'n bedrag. Dat melden het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Kadaster.
In heel Nederland schoten de prijzen voor koopwoningen met gemiddeld 21,1 procent omhoog. Dat is de grootste stijging sinds de maandelijkse metingen in 1995 zijn gestart.
Gemiddeld betaalden kopers afgelopen maand 387.000 euro voor een huis. Dat is 52.000 euro meer dan in dezelfde maand vorig jaar. Een huis werd per maand dus ruim 4.000 euro duurder.
Het duurste was de gemeente Blaricum, waar je gemiddeld 1.067.300 euro betaalde. Bloemendaal was met een prijs van 1.007.900 euro de nummer twee. Beide plaatsen liggen in Noord-Holland, evenals nummer drie Laren, waar je gemiddeld 989.400 euro moest neertellen als je een huis wilde kopen.
Het goedkoopste was je uit in het Groningse Pekela, waar de gemiddelde prijs bleef steken op 200.500 euro. Nummer twee was Kerkrade en nummer drie de gemeente Eemsdelta, waar onder meer Delfzijl ligt. Het verschil tussen de goedkoopste en duurste gemeente was vorige maand 867.000 euro.
Weinig huizen gekocht in januari
Uit de gegevens komt ook naar voren dat in januari relatief weinig huizen van eigenaar zijn gewisseld. Het CBS en het Kadaster telden slechts 14.053 transacties. Dat is 43 procent minder dan in dezelfde maand vorig jaar.
Een verklaring voor die daling geven de organisaties niet, maar een mogelijke oorzaak is dat jonge starters in de eerste maanden van vorig jaar relatief vaak een huis hebben gekocht. Zij hoefden geen overdrachtsbelasting meer te betalen vanaf begin 2021, waardoor een piek ontstond omdat ze in de maanden daarvoor hadden gewacht met kopen.
Een andere verklaring is dat er simpelweg weinig huizen te koop zijn gezet. Het aanbod van koophuizen is al geruime tijd klein, onder meer doordat de laatste jaren relatief weinig is gebouwd. Ook zijn veel doorstromers huiverig om hun huis te koop te zetten voordat ze zelf een andere woning hebben gevonden.
Bovenstaande cijfers en bedragen gaan alleen over bestaande woningen. Nieuwbouw is niet meegenomen in de berekeningen.
DPG Media heeft in 2016 topman Jaak Smeets ontslagen wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag, bevestigt het bedrijf zondag aan verschillende media waaronder de Volkskrant. Hij zou zich herhaaldelijk aan vrouwelijke medewerkers hebben opgedrongen. DPG suggereerde destijds dat de directeur-uitgever op eigen initiatief vertrok.
De kwestie kwam deze week aan het licht in een podcastuitzending van The Gygs van mediaondernemer Yves Gijrath. In een reactie liet DPG Media weten het seksueel grensoverschrijdende gedrag niet openbaar te hebben gemaakt op verzoek van de "betrokken medewerkers".
De Volkskrant sprak echter twee slachtoffers die dat ontkennen. Het is onduidelijk of andere slachtoffers dat wel hebben verzocht.
In gesprek met de krant vertellen de twee Belgische DPG-medewerkers afzonderlijk van elkaar hoe ze in 2010 door Smeets uit eten werden gevraagd. Hij zou in beide gevallen droevig over zijn overleden moeder zijn begonnen, waarna hij de medewerkers op schoot trok. Hij zou ze meermaals hebben geprobeerd te zoenen en zat met zijn hand in hun ondergoed.
Vooralsnog zijn er onder Nederlandse DPG-medewerkers geen slachtoffers bekend, meldt de Volkskrant. Smeets is betrokken geweest bij de Nederlandse kranten van DPG Media, maar speelde in 2016 geen rol van betekenis meer in Nederland.
Diverse hoofdredacteuren van DPG-kranten wisten van het wangedrag van Smeets, maar besloten er niet over te publiceren, meldt de Volkskrant. Voormalig AD-hoofdredacteur Hans Nijenhuis en Trouw-hoofdredacteur Cees van der Laan zeggen tegen de krant dat ze het destijds een interne Belgische kwestie vonden.
Criminelen, corrupte politici en mensenrechtenschenders konden jarenlang ongestoord bankieren bij het Zwitserse Credit Suisse, hoewel hun gedragingen bekend waren. Dat is volgens een internationaal consortium van onderzoeksjournalisten de conclusie van een omvangrijk en zeldzaam lek van gegevens van de Zwitserse bank.
Onder meer de Süddeutsche Zeitung, The Guardian en The New York Times beschikken over gegevens van zo'n 30.000 rekeninghouders bij de bank, vanaf de jaren 40 van de vorige eeuw tot aan afgelopen decennium. Twee derde van de betreffende rekeningen is na de eeuwwisseling geopend. Bij elkaar waren de rekeningen goed voor zo'n 95 miljard euro.
Een gewetensbezwaarde bankmedewerker stapte met de documenten naar de Süddeutsche Zeitung, die de gegevens deelde met het Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP), waarin mondiaal bijna vijftig media verenigd zijn. Het OCCRP heeft het lek Suisse Secrets gedoopt.
Moordmiljardair
Onder de clientèle van Credit Suisse bevinden zich een voor corruptie veroordeelde beursregulator uit Hongkong, het omgekochte Duitse hoofd van Siemens in Nigeria, een veroordeelde Zweedse mensensmokkelaar en een corrupte Venezolaanse viceminister. Wat ze gemeen hebben, is dat ze vaak jaren nadat ze waren veroordeeld een rekening konden openen of behouden bij Credit Suisse.
Ook de voormalige Oekraïense premier Pavlo Lazarenko wordt genoemd. Hij was vanaf 1996 een jaar lang premier en maakte de regering volgens de Verenigde Naties 200 miljoen dollar afhandig. Een maand na zijn aftreden plaatste hij miljoenen op een rekening bij Credit Suisse.
Kringen rond de voormalige Egyptische dictator Mubarak waren ook klant bij Credit Suisse. Twee zoons van Mubarak hadden lange tijd een rekening, net als miljardair en partijgenoot Hisham Talaat Moustafa. In 2009 werd hij veroordeeld voor het beramen van de moord op zijn vriendin, een bekende Libanese zangeres. Pas in 2014 sloot Credit Suisse zijn rekening. Ook Mubaraks voormalige vicepresident Omar Suleiman, in Egypte betrokken bij marteling, had een rekening.
Bankgeheim
Credit Suisse wijst de beschuldigingen van het internationale consortium van de hand dat de bank niet adequaat heeft ingegrepen in het geval van discutabele klandizie. Bovendien gaat het volgens de bank om zaken uit het verleden en was de wetgeving toen minder strikt.
Zwitserse banken mogen geen crimineel geld aannemen, maar tegelijkertijd beschermen wetten het bankgeheim goed. Die leiden er ook toe dat Zwitserland een gewild oord is voor belastingontwijkers en -ontduikers. Sinds 2018 werkt Zwitserland wel deels mee aan het uitwisselen van informatie met belastingdiensten in het buitenland.
Credit Suisse gaf eerder toe Amerikanen geholpen te hebben de belastingautoriteiten in de VS te ontlopen. Daarvoor betaalde de bank een boete van ruim 2,5 miljard dollar. Op dit moment loopt er een rechtszaak tegen Credit Suisse voor hulp bij het witwassen van geld van Bulgaarse cocaïnehandelaren.
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Media Jaak Smeets is in 2016 ontslagen nadat bij het mediabedrijf een klacht binnenkwam over „ongepaste avances”. Het zou gaan om seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Het bedrijfspand van DPG Media in Antwerpen.Foto Shutterstock
Laatste update
Jaak Smeets, voormalig topman bij DPG Media, is in 2016 ontslagen na een klacht over grensoverschrijdend gedrag. Het bedrijf, waar onder meer de Volkskrant, het Algemeen Dagblad, Het Parool en Trouw onder vallen, meldde destijds echter niks over de daadwerkelijke reden van zijn vertrek bij de aankondiging van Smeets’ afscheid. Dat bevestigt DPG zondag nadat media-ondernemer Yves Gijrath eerder over de zaak naar buiten trad in het praatprogramma VI Vandaag en een podcast.
Barbara van Beukering, voormalig hoofdredacteur van Het Parool, vertelt zondag aan NRC dat Smeets „intimiderend” kon overkomen tijdens werk. Zelf is ze nooit geconfronteerd met het grensoverschrijdende gedrag. Het zou vooral op Belgische nieuwsredacties zijn gebeurd. Smeets zou vrouwelijke collega’s seksueel hebben geïntimideerd door ze ongewenst te zoenen en ze onder hun rok te hebben betast. DPG Media spreekt van „een aantal ongepaste avances”, maar laat zich inhoudelijk niet uit over de klacht.
Smeets werkte ruim twintig jaar bij DPG, in zijn laatste functie als directeur-uitgever. Daarvoor was hij onder meer hoofdredacteur bij de Belgische krant Het Laatste Nieuws. Volgens een DPG-woordvoerder is bij zijn vertrek niet over de klachten gecommuniceerd om de privacy van de betrokken vrouwen te beschermen. Ze benadrukt dat binnen het bedrijf „strikte regels gelden ten aanzien van grensoverschrijdend gedrag”.
Nadat er geruchten over Smeets’ gedrag circuleerden, stelde DPG in 2016 een onderzoek in. Daaruit bleek dat hij zich schuldig had gemaakt aan „ongepaste avances”. Smeets is toen berispt door de directie. Later kwam bij DPG een formele klacht binnen over hem, waarna hij per direct werd ontslagen.
Reactie
Het vertrek van Smeets kwam voor Philippe Remarque, in 2016 hoofdredacteur bij de Volkskrant, aanvankelijk als „donderslag bij heldere hemel”. Later hoorde hij van Belgische collega’s wat de daadwerkelijke reden voor zijn ontslag was.
De vier Nederlandse DPG-kranten hebben destijds niet over de kwestie geschreven. Remarque stelt in een reactie dat hij niet heeft overwogen het nieuws naar buiten te brengen. „De maatschappelijk-journalistieke belangstelling was toen anders dan nu. Bovendien hebben alle betrokkenen gevraagd om hun privacy te waarborgen. Door erover te schrijven, voldoe je niet aan dat verzoek.”
„Voor mij had de zaak geringe nieuwswaarde voor onze lezers. Dit speelde in België en was opgelost door het ontslag”, aldus Remarque. „Ik sta nog steeds volledig achter de keuze om niet over de zaak te schrijven.” Volgens de voormalig hoofdredacteur zijn er binnen de Nederlandse organisaties van DPG geen voorvallen bekend waarbij Smeets betrokken was.
Volt-leider Laurens Dassen zei afgelopen dinsdag dat de zaak draait om ‘enkele meldingen die wijzen op grensoverschrijdend gedrag van Nilüfer Gündogan’.Beeld Freek van den Bergh
Het door het Kamerlid aangespannen kort geding dient op 28 februari. Gündogan wil dat haar partij haar schorsing als fractielid ongedaan maakt, uitlatingen over mogelijk grensoverschrijdend gedrag terugneemt en een schadevergoeding betaalt. Dat hebben haar advocaten laten weten.
De partij wil niet bekendmaken waar Gündogan, die afgelopen zondag geschorst werd als fractielid van Volt, precies van beschuldigd wordt. Volt-leider Laurens Dassen zei afgelopen dinsdag dat de zaak draait om ‘enkele meldingen die wijzen op grensoverschrijdend gedrag van Nilüfer Gündogan’. Meer wilde hij niet zeggen, omdat hij vreest dat melders anders niet de ‘ruimte en veiligheid’ voelen om naar voren te treden.
Arbeidsconflict
Volgens het geschorste Kamerlid zelf is er slechts sprake van één klacht door één medewerker, die door haar gewaarschuwd zou zijn wegens slecht functioneren. Ze meent dat de partij overhaast en buitenproportioneel heeft gehandeld, uit angst het verwijt te krijgen niet meteen te reageren op de signalen. Gündogan zegt daardoor in ‘een nachtmerrie’ te zijn beland.
In een schriftelijke verklaring ontkende Volt vrijdag dat er slechts één klacht zou zijn. ‘Er zijn meerdere meldingen uit verschillende lagen van de partij.’ Daarnaast zou Gündogan zelf hebben geweigerd om mee te werken aan het onderzoek. ‘Ze is niet ingegaan op herhaaldelijke uitnodigingen van het onderzoeksbureau om de klachten te bespreken', aldus de verklaring van Volt. ‘Wij betreuren het dat Nilüfer Gündoğan niet meewerkt aan het onderzoek.’
Het geschorste Kamerlid, dat wordt bijgestaan door het kantoor van advocaat Geert-Jan Knoops, heeft de afgelopen dagen aan Volt duidelijk gemaakt dat haar naam gezuiverd dient te worden en dat de partij kenbaar moet maken dat er nooit sprake is geweest van grensoverschrijdend gedrag. Ook eiste ze dat er een nieuw onderzoek zou komen naar de gebeurtenissen. In het huidige onderzoeksbureau heeft ze geen vertrouwen.
Opnieuw een afsplitsing
Door het oplopende conflict lijkt een afsplitsing steeds dichterbij te komen. Gündogan, die ruim veertigduizend voorkeursstemmen kreeg bij de verkiezingen afgelopen maart, heeft al aangegeven dat ze hoe dan ook in de Kamer blijft. ‘Ik zal los van eender welk verloop mijn zetel behouden’, schreef ze afgelopen dinsdag in een verklaring.
Op dit moment zijn er al negentien fracties in de Tweede Kamer. Als Gündogan alleen verder gaat, worden dat er twintig.
Volt kan niet aangeven hoe lang het onderzoek naar Gündogan, die de afgelopen weken slachtoffer was van aanvallen en bedreigingen via sociale media, nog gaat duren. Niet alleen is het Kamerlid geschorst als fractielid, de partijleiding heeft haar ook gevraagd geen contact op te nemen met medewerkers, niet met de media te spreken en niets te posten op sociale media.
Voor Volt is het conflict met het eigen Kamerlid de eerste grote crisis in de partijgeschiedenis. Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen haalde de partij drie zetels en volgens de laatste peilingen zou Volt ook op goede uitslagen kunnen rekenen bij de komende gemeenteraadsverkiezingen. De nieuwe partij doet mee in tien steden.
Dat hebben haar advocaten laten weten in een verklaring. Gündoğan werd afgelopen zondag door haar partij geschorst vanwege grensoverschrijdend gedrag. Ze is nog lid van de Tweede Kamer, maar neemt op aandringen van haar partij geen deel aan debatten en treedt ook niet op in de media.
Niets zeggen
De partij wil niets zeggen over de aard van de beschuldigingen. Volgens Volt is dat nodig om een veilige sfeer te creëren voor de melders.
Het beschuldigde Kamerlid zei zelf eerder 'geen idee' te hebben waar het grensoverschrijdende gedrag over zou gaan.
Gündoğan zegt in een verklaring haar schorsing 'te betreuren' en 'als een nachtmerrie' te ervaren. Ze betwijfelt of de schorsing door haar partijgenoten rechtmatig is. Desondanks zegt ze vast te houden aan haar zetel.
Geen bevredigende oplossing
Gündoğans advocaten Geert-Jan en Carry Knoops zeggen dat het Kamerlid het 'betreurt dat het zo ver heeft moeten komen, omdat zij in de afgelopen dagen meerdere malen Volt de kans heeft gegeven om de situatie te regelen'. Ze laat weten dat er voor haar 'geen bevredigende oplossing bereikt en aangeboden is'.
Volt kwam vrijdagavond met een reactie, maar zei niets over het kort geding. De partij meldde enkel dat ze niet blij zijn dat Gündoğans de media heeft opgezocht.
Mijn gevoel over het OVV-rapport: Verheugd over de inhoud, Verdrietig om de onnodige slachtoffers en Verontrust door de dubieuze rol van media en wetenschap. Daardoor blijft de kans op herhaling groot.
Lees volledig artikel: Mijn tegenstrijdige gevoelens bij het OVV-rapport
Verheugd. Dat veel van wat ik ook al had opgemerkt rondom het slecht opereren van Van Dissel/RIVM/OMT/VWS en de regering, dat ik op deze website vanaf maart 2020 had beschreven, nu ook uitvoerig in de media terecht kwam. En die media hadden tot nu toe weinig aandacht geschonken daaraan.
Verdrietig en Boos. Dat er onnodig veel slachtoffers gevallen zijn door het negeren van de echte gevaren en door genomen maatregelen met sterk negatieve nevenwerkingen.
Verontrust. Dat belangrijke instituties toen hun mond hielden, waardoor bijna twee jaar lang het geconstateerde patroon van slecht management van een crisis kon worden voortgezet. En ik heb het hier over de media, die afzagen van hun controlerende rol en wetenschappers, die achter de schermen wel kritiek hadden, maar in het openbaar of niets zeiden of de gekozen lijn bevestigden. En ik heb het gevoel dat die instituties geen diepgaand proces van introspectie ingaan, mede omdat ze amper bereid zijn om hun zwijgzaamheid toe te geven.
Op ieder van deze drie emoties ga ik dieper in:
Verheugd
Als je, zelfs na bijna twee jaar, amper aan de oppervlakte ziet komen wat er allemaal fout is gegaan en fout gaat rondom deze crisisbestrijding, dan denk je dat het ook niet meer zal gaan gebeuren. Hoewel er nog wel allerlei punten op te merken zijn t.a.v. het rapport en de conclusies, zorgt dit bij veel mensen, die amper iets wisten over wat er al allemaal nu naar boven komt, voor een fors andere beeldvorming. Vijf belangrijke conclusies van het rapport zijn:
Onderschatting van de ernst en slechte voorbereiding.
Een versnipperd zorgstelsel dat niet centraal aangestuurd kon worden en niet flexibel genoeg was.
De ramp die zich in de verpleeghuizen voltrok werd niet bijtijds opgemerkt.
Cijfers werden het enige houvast met tunnelvisie als gevolg.
Het OMT kreeg als het ware de leiding over het kabinet (en het land). Van Dissel had diverse rollen, en VWS had invloed op de adviezen. Alle andere deskundigen/specialismen werden genegeerd.
In de uitzending van Nieuwsuur van gisteravond gaf Dijsselbloem een toelichting op het rapport. Ook over de vreemde reactie van Hugo de Jonge op het conceptrapport. Een reactie die eigenlijk exemplarisch is voor juist de conclusies van het rapport…
Voor een deel vergoelijkt het rapport de aanpak in die eerste maanden, omdat er nog zoveel onbekend was. Maar – en dat weten wij natuurlijk nu ook al – zonder dat de delen 2 en 3 uitgekomen zijn over hetgeen na september 2020 is gebeurd, is er in die periode daarna niets fundamenteels veranderd. En men heeft vele steken laten vallen, door dezelfde factoren die in dit eerste rapport staan.
Verdrietig en Boos
Ik was -eigenlijk ongewild- al vanaf het begin van de crisis in een situatie beland, waarin ik besefte dat het RIVM, in navolging van de WHO, op cruciale punten rondom de verspreiding van het virus het mis had. De verspreiding zou verlopen via grote druppels, die men over kon brengen op korte afstand van elkaar en via voorwerpen. Terwijl ik op basis van data-analyse, en het werk van natuurkundigen plus medici uit Japan en Korea, begreep dat de verspreiding vrijwel volledig door de lucht gaat en niet via voorwerpen.
Daardoor waren de basismaatregelen voor een deel onnodig en voor een deel onvoldoende. Een giftige mix, die met name zorgde voor veel verdriet in zorginstellingen. Op 19 april 2020 zat ik bij OP1 waar ik sprak over aerosolen en superspread events en zei o.a. dit over de ramp die zich aan het voltrekken was in zorginstellingen.
Fouten bij aanpak
Vanaf 22 maart 2020 begon ik op deze site uitgebreid over Covid-19 te schrijven. Niet alleen over mijn bevindingen, maar ook over welke fouten er werden gemaakt bij de aanpak. (Hier treft u de inhoudsopgave van deze site aan, beginnend op 22 maart 2020).
Als toen meer naar mij (en anderen, die vergelijkbare punten aan de orde stelden en nu in het OVV rapport als het ware in het gelijk worden gesteld) zou zijn geluisterd, dan zou die schade beduidend minder zijn geweest.
Noch in de politiek, noch in de media was er enige steun voor een ander geluid dan wat Van Dissel, de OMT-leden en Ab Osterhaus naar voren brachten. En na dit optreden in OP1 werd ik afgeserveerd door tv-critici en columnisten met als kern “hoe ik het in mijn hoofd haalde als BN-er/simpele opiniepeiler te denken dat ik verstand had van de verspreiding van een virus”. Het wordt steeds lachwekkender als je het stuk van Angela de Jong nog eens terugleest van toen.
Door lang kritiekloos wel naar die deskundigen te luisteren zijn er o.a. onnodig veel mensen -vaak op heel trieste wijze- overleden in zorginstellingen en hebben velen (zoals jongeren) schade opgelopen o.a. door onnodige achterstanden in hun opleiding, en de vele beperkingen in samenzijn buiten en binnen, zonder dat dit een effect had op het verloop van de infecties.
Dat gevoel van verdriet en boosheid door die onnodige slachtoffers en schade overheerst toch het blijde gevoel dat ik als eerste omschreef.
Verontrust
Maar hoe kan het toch dat wat het OVV-rapport omschrijft als iets dat 1,5 tot 2 jaar geleden allemaal is misgegaan toen niet ruimschoots aan de kaak is gesteld? En daarna nog tot en met kort geleden op vrijwel dezelfde manier kon doorgaan?
Dat was omdat twee belangrijke instituties in onze samenleving het sterk hebben laten afweten: de traditionele media en de universiteiten/wetenschappers.
Die traditionele media lieten vroeger geen gelegenheid voorbijgaan (en met regelmaat creëerden zij dit ook zelf) om autoriteiten of anderen die prominent in het nieuws kwamen aan te vallen en neer te halen. (Ik heb het zelf vanaf de tachtiger jaren diverse keren mogen ervaren).
Maar als het ging over Van Dissel en Wallinga en de leden van het OMT dan werden die, zoals ik het een keer heb omschreven, kritieklozer aangepakt dan Erica Terpstra die de Dalai Lama interviewde. Lees maar eens de twee wekelijkse interviews terug van de NOS met Van Dissel/Wallinga. Of het eindejaars-interview van 2020 door Maarten Keulemans (De Volkskrant) met Jaap van Dissel. Tijdens Kerst 2020 heb ik dat interview beschreven.
En dit interview met Van Dissel eind 2020 op televisie was ook een goede illustratie van hoezeer bij Van Dissel zelf een deel van de problemen van ons crisisbeleid zat. Hij was (wellicht ook karakterologisch) ongeschikt voor die belangrijke centrale rol, die hij de afgelopen twee jaar vervulde. Alleen al wat hij had gedaan rondom de besluitvorming t.a.v. mondkapjes (zelfs na de afkondiging ervan in het beleid in het openbaar twijfels uiten) zou genoeg moeten zijn geweest voor de regering om afscheid van hem te nemen.
Godheid
Maar omdat hij als een soort Godheid werd benaderd (met Keulemans als zijn apostel) kon hij zijn prominente rol blijven vervullen en waren hij en Wallinga met hun laatste slotakkoord de primair verantwoordelijken voor onze lockdown van december en het langzaam afschalen erna. Tegengeluiden kregen amper ruimte en als ze wel ruimte kregen werden ze altijd aangevuld met deskundigen die vanuit de RIVM/OMT lijn die tegengeluiden afschoten. Een recent schoolvoorbeeld was De Volkskrant met de benadering van het manifest Onverdeeld Open.
Maar ook de dominante nieuwe media stelden zwaar teleur. Nu.nl volgde ook poeslief het verhaal van het OMT en de deskundigen. En wat social media (Facebook, Linkedin en Twitter) hebben gedaan, zou ik als onmogelijk hebben beschouwd als je me dat in 2019 had verteld.
Dat die media zich zo opstelden was mede te wijten aan het gedrag van veel wetenschappers. Er waren achter de schermen velen die forse kritiek uitten over de aanpak van het RIVM/OMT en VWS. Die veel meer op een lijn zaten met criticasters zoals ik. Die ook vonden dat het woord “voortschrijdend inzicht” niet bekend was bij het RIVM en die zagen dat de koppigheid van Van Dissel veel schade veroorzaakte. Plus dat ze zagen dat veel belangwekkende wetenschappelijke kennis, die elders werd verzameld, blijkbaar niet doordrong bij de deskundigen in Nederland die het beleid bepaalden.
Maar slechts weinigen van hen uitten zich daarover in het openbaar. Bang als ze waren voor repercussies in de media en op hun universiteiten. En het gevaar dat ze liepen voor de financiering van hun werk. Sommigen van hen zag ik in het openbaar het verhaal van het RIVM/OMT ondersteunen, terwijl ik me niet kon voorstellen dat ze zelf geloof hechtten aan de woorden die ze uitspraken.
Maar of daar een zelfonderzoek uit zal komen, waag ik te betwijfelen.
Conclusie
Dat wat Dijsselbloem in zijn rapport schreef, is eigenlijk nog maar een deel van de problematiek van die tijd. (Het woord ventilatie stond niet in zijn eerste rapport. Ben benieuwd of de uitbraak in de zorginstelling in Maassluis in het volgende rapport nog langs zal komen). En uit de volgende rapporten zal blijken dat de geconstateerde problemen alleen nog maar erger werden na september 2020.
Maar dat het heeft kunnen gebeuren, is niet alleen de tekortkoming van onze regering en de beide Kamers. Maar zeker ook van degenen die zich opwerpen als waakhonden van de democratie, maar in de praktijk schoothondjes waren van het OMT. Wetenschappers die de basiselementen van wat wetenschap hoort te zijn blijkbaar vergeten. Zeker als ze denken dat ze daarmee een vorm van risico lopen.
We hebben veel meer analyses nodig dan die van de OVV. Alleen om te kunnen zien waardoor dit alles heeft kunnen gebeuren en om te voorkomen dat zoiets nog weer gaat gebeuren. Want als die stenen niet boven komen, dan is het risico op een herhaling groot.
Wat zegt dat?
Na dit rapport begrijp ik niet dat er voor Van Dissel geen functie elders gezocht wordt. En begrijp ik niet dat Hugo de Jonge als minister, zeker na het lezen van zijn brief, nog wel op een ander ministerie actief kan blijven. En als er op die punten al geen conclusies worden getrokken, wat zegt dat dan over de andere punten?
U heeft zojuist gelezen: Mijn tegenstrijdige gevoelens bij het OVV-rapport,
:quality(80)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bc7657cc-98e0-11ec-81b2-0255c322e81b.jpg)
:quality(80)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8121f232-97df-11ec-b048-02c309bc01c1.jpg)
:quality(80)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fa2ca4f8-9738-11ec-9c8a-02c309bc01c1.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2022/02/web-2002bindpg.jpg)
